Poitín: Το πιο παραδοσιακό απόσταγμα της Ιρλανδίας

Λίγες μέρες πριν τους φετινούς εορτασμούς του Αγίου Πατρικίου, του προστάτη ολόκληρου του νησιού της Ιρλανδίας, οι οποίοι φέτος σχεδόν συμπίπτουν με τους πιο παραδοσιακούς, «δικούς μας» εορτασμούς της Καθαράς Δευτέρας, με εκατομμύρια Ιρλανδούς ή φίλους της κουλτούρας της Ιρλανδίας να προβάρουν τα πράσινα και να ετοιμάζονται να κατέβουν στους δρόμους για τις καθιερωμένες παρελάσεις, θα επιχειρήσω μια κατάδυση στα άδυτα της ιρλανδικής ποτοποιίας. Πρωταγωνιστής του παρόντος το Poitín (προφέρεται Ποτσίν), το κακόφημο απόσταγμα της Ιρλανδίας, μεγάλος αδερφός -ή καλύτερα, ξάδερφος- του ιρλανδικού ουίσκι, το οποίο, εκ των πραγμάτων και βάσει ιστορικών αναφορών και στοιχείων, προϋπήρχε του σκοτσέζικου.

Το Poitín λοιπόν είναι ακόμη πιο παλιό, με ιστορία οι ρίζες της οποίας εντοπίζονται στον 6^ο αιώνα (!), 600 ολόκληρα χρόνια πριν από τη γενική διάδοση της τέχνης της απόσταξης από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη! Έτσι τουλάχιστον πιστεύεται μέχρι και σήμερα. Γραπτές αναφορές δεν υπάρχουν, καθώς η τέχνη της απόσταξης του Poitín, την οποία έφεραν μοναχοί στην Ιρλανδία, συντηρούταν διά της προφορικής παράδοσης.

Η λέξη Poitín προέρχεται από την ιρλανδική λέξη ‘’pota’’, η οποία υποδεικνύει τους μικρούς άμβυκες που χρησιμοποιούνταν για εκείνη την πρώιμη διαδικασία απόσταξης. Για την παραγωγή του Poitín χρησιμοποιούνταν βυνοποιημένο κριθάρι, πατάτες, ζαχαρότευτλα, σιτάρι, ανάλογα τι υπήρχε διαθέσιμο σε αφθονία σε κάθε περιοχή. Το Poitín από την αρχή, όταν πρωτοφτιάχτηκε, αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς και της καθημερινότητας των Ιρλανδών. Και καλό είναι να το κρατήσουμε αυτό στο μυαλό μας.

Όλα αυτά έως το 1661, όταν το βρετανικό βασιλικό στέμμα επέβαλλε έναν ειδικό φόρο απόσταξης, ο πρώτος που εφαρμόστηκε στην Ιρλανδία και που πρακτικά ώθησε την παραγωγή στην παρανομία. Όπως υποθέτετε, η παραγωγή του ποτέ δε σταμάτησε, ούτε όμως εντάχθηκε και στο νέο φορολογικό καθεστώς, παρά απαγορεύτηκε εντελώς από την κυβέρηση, και από την αντίπερα όχθη, αποτέλεσε σημαία αντίστασης και αργότερα σύμβολο της ιρλανδικής ανυπακοής.

Γεμάτη είναι η ιρλανδική παράδοση με ιστορίες και θρύλους παραγωγών Poitín, υμνώντας την ευρηματικότητα, την πονηριά και την επιμονή τους να αποφεύγουν τους ελέγχους και τους κρατικούς μηχανισμούς που τους κυνηγούσαν. Το θρυλικό απόσταγμα βρέθηκε σε ιρλανδικά τραγούδια, ποιήματα και λογοτεχνικά κείμενα, υμνήθηκε όσο σχεδόν κανένα άλλο γαστρονομικό προϊόν και αργότερα, το αδάμαστο πνεύμα του ταυτίστηκε με τον αγώνα για ιρλανδική ανεξαρτησία.

Περισσότερα από 300 χρόνια μετά, το παραδοσιακό απόσταγμα της Ιρλανδίας, το οποίο αμέλησα να σας αναφέρω πως αποσταζόταν σε υψηλότατους αλκοολικούς βαθμούς (50%-90%!), το 1997, νομιμοποιήθηκε, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα της νέας εποχής των καινοτομιών και της τεχνολογικής εξέλιξης, σε όλους όσοι κρατούσαν ακόμη ζωντανή την τέχνη της απόσταξης Poitín. Οι αρτιζάνοι αυτοί παραγωγοί δούλεψαν με ποιοτικές πρώτες ύλες και με τεχνολογικά εξελιγμένο εξοπλισμό, προκειμένου να τιμήσουν την ιρλανδική παράδοση, μετατρέποντας το ιρλανδικό αντίστοιχο του αμερικανικού moonshine, σε ένα πλέον πιο εύπεπτο και ποιοτικό αλκοολούχο προϊόν.

Το σύγχρονο Poitín εκφράζεται μέσα από ένα αρκετά μεγάλο εύρος γευστικού και αρωματικού προφίλ, από λουλουδάτο και φρουτένιο, έως γήινο και πικάντικο, μπαχαρένιο, ανάλογα την πρώτη ύλη και τον τρόπο παραγωγής. Από το 2010 περίπου και έπειτα, ολοένα και περισσότεροι νέοι παραγωγοί μπαίνουν στην διαδικασία παραγωγής ενός αποστάγματος, το οποίο από το 2008 διαθέτει και αναγνωρισμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη.

Μη φανταστείτε πως μπορείτε πλέον να βρείτε βέβαια τα υψηλόβαθμα Poitín του παρελθόντος, τα σύγχρονα κινούνται μεταξύ 40-45%. Παρόλα αυτά, όπως συμβαίνει και στην Κρήτη με την τσικουδιά, όλο και κάποιος θα βρεθεί να σας κεράσει το γνήσιο, το ορθόδοξο, το παράνομο Poitín, κυρίως σε αγροτικές περιοχές, μακριά από τις μεγάλες πόλεις.

Στην Ελλάδα κάποτε εισαγόταν ένα απόσταγμα της Teeling, πλέον ίσως βρει κανείς αν ψάξει το αντίστοιχο του Knockeen Hills στην εκδοχή με τους 60% αλκοολικούς βαθμούς -ο παραγωγός αυτός εμφιαλώνει μέχρι και 90% αλκοολικούς βαθμούς- και μέχρι εκεί είναι, τίποτα άλλο! Αλλά, μεταξύ μας, ποιος άραγε να θελήσει να πιεί το παραδοσιακό απόσταγμα της Ιρλανδίας, ένα τόσο ιδιαίτερο, ενδεχομένως, και υψηλόβαθμο ποτό, αν δεν έχει την παραμικρή σύνδεση με την κουλτούρα της χώρας, αν δε μπορεί να αισθανθεί τη πολιτισμική σύνδεση που αισθάνεται ένας Ιρλανδός; Σε κάθε περίπτωση, εγώ θα σηκώσω ένα ποτήρι με Poitín ψηλά, την ερχόμενη Κυριακή και στη μνήμη του Άγιου Πατρίκιου.