Ποτοαπαγόρευση, Μεσαίωνας, gen Z και ζύθος χωρίς αλκοόλ.

Μπορεί να εκπλαγείτε αν διαβάσετε ότι ο ζύθος χωρίς αλκοόλ και η προέλευσή του χρονολογούνται από την μεσαιωνική Ευρώπη, αλλά είναι αλήθεια.

Παρασκευάζονταν για καθημερινή κατανάλωση ως ασφαλέστερο υποκατάστατο του συχνά μολυσμένου νερού και θεωρούνταν μια πιο θρεπτική εναλλακτική λύση σε σύγκριση με το νερό. Συχνά αποτελούσε μέρος του ημερήσιου μισθού ενός εργάτη.

Η πιο σύγχρονη, ωστόσο, προέλευση της μαζικής παρασκευής ζύθου χωρίς αλκοόλ χρονολογείται από το 1919 στις ΗΠΑ. Κατά την περίοδο του κινήματος της ποτοαπαγόρευσης, τα αλκοολούχα ποτά που περιείχαν περισσότερο από 0,5% ABV απαγορεύτηκαν από την παραγωγή, την εισαγωγή, τη μεταφορά και την πώληση. Ενώπιον αυτής της απαγόρευσης, τα ζυθοποιεία αναγκάστηκαν να παράγουν έναν διαφορετικό τύπο ζύθου (Near Beer), ο οποίος ήταν πιο ανοιχτόχρωμος, όχι τόσο γευστικός και είχε μόνο 0,5% ABV. Με άλλα λόγια, αυτό που θα ονομάζαμε σήμερα ζύθος χωρίς αλκοόλ.

Η παρασκευή ενός ζύθου χαμηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ ή χωρίς αλκοόλ ξεκινάει με τον ίδιο τρόπο, χρησιμοποιώντας τις ίδιες διαδικασίες παρασκευής ζύθου με αλκοόλ. Ενώ οι «κανονικοί» ζύθοι στη συνέχεια συσκευάζονται προς πώληση, οι μη αλκοολούχοι πρέπει στη συνέχεια να τους αφαιρεθεί ή να μειωθεί το αλκοόλ τους.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί αυτό: μέσω αντίστροφης όσμωσης, απόσταξης (μέσω βρασμού) ή απόσταξης κενού.

Το μειονέκτημα που είχε και έχει δυστυχώς αυτή η κατηγορία είναι ότι υστερεί αρωματικά και γευστικά, αλλά παράλληλα παρουσιάζεται πλέον, τεχνητά κατ’ εμέ, ως νέα τάση. Κι ενώ ζυθοποιητικά αποτελεί πρόκληση, για τον καταναλωτή παραμένη αδιάφορη. Ειδικά για κάποιον που πραγματικά εκτιμά τον πειραματισμό και τις έντονες γεύσεις.

Ένα ακόμη οξύμωρο που δικαιολογεί τον ισχυρισμό μου περι «τεχνητής τάσης» είναι η πως η δημογραφική ομάδα που εκτόξευσε τις μικρές ζυθοποιίες είναι τώρα αυτή που απέχει από την κατανάλωση. Οι Millennials έχουν γεράσει και η γενιά Z πίνει κατά μέσο όρο 20% λιγότερο απ’ ό,τι έπιναν εκείνοι όταν ήταν νεότεροι, με τους περισσότερους να επικαλούνται λόγους υγείας και έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, για τη μείωση του αλκοόλ. Σε αυτό το σημείο να τονίσω πως αυτή η γενιά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από τις τάσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπου το πιο υγιεινό lifestyle προβάλλεται πλέον διαρκώς.

Το κένο λοιπόν στην αγορά έπρεπε να καλυφθεί, άρα ουσιαστικά δε μιλάμε για μια ζυθοποιητική τάση, όπως ήταν η ανακάλυψη και ο πειραματισμός νέων ειδών ζύθου, αλλά μια τεχνητή προσέγγιση σε ένα κοινό που απλώς δεν πίνει.

Είναι γεγονός πλέον πως οι χώρες που ανέδειξαν την τάση του χειροποίητου ζύθου και το ρεύμα των μικροζυθοποιείων, όπως οι Η.Π.Α και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν χάσει τη δυναμική τους. Από την «επανάσταση» της δεκαετίας του ‘90, στην αδιαφορία και την απαξίωση των τελευταίων ετών, η κατάσταση αλλάζει δραματικά και με μεγάλη ταχύτητα.

Πόλεμοι, κόστος, ανταγωνισμός, αλλά και ο δημογραφικός παράγοντας που δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα στην εξίσωση, δημιουργούν ένα πραγματικά δυσοίωνο μέλλον για τον κλάδο μας, αφού οι εξελίξεις προφανώς θα λειτουργήσουν ως ντόμινο και θα επηρεάσουν και την εγχώρια αγορά, ειδικά από τη στιγμή που πολλές επιχειρήσεις ακόμη πληρώνουν τα «σπασμένα» της πανδημίας.

Στα καθ’ ημάς, η εγχώρια αγορά κινήθηκε με πτωτικούς ρυθμούς το πρώτο πεντάμηνο του έτους σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό και οι περισσότερες ζυθοποιίες πλέον ποντάρουν στην καλοκαιρινή περίοδο για δυνατές πωλήσεις, τόσο λόγω των καιρικών συνθηκών, όσο και της παρουσίας των τουριστών που «παραδοσιακά» πολλαπλασιάζουν την κατανάλωση.

Η εικόνα, τους πρώτους μήνες του 2025, δείχνει πως «δεν ξεκινήσαμε καλά» σημειώνει o νέος πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ζυθοποιών, κ. Παντελής Κουγιός. Σε σύγκριση με την «πολύ καλή περσινή χρονιά», όπως εκτιμά ο ίδιος, η πτώση φέτος διαμορφώνεται σε «υψηλό μονοψήφιο ποσοστό». Ο κ. Κουγιός αποδίδει την πίεση που δέχεται η αγορά, κατά κύριο λόγο, στις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν το προηγούμενο 5μηνο καθώς ειδικά στη χώρα μας, η κατανάλωση μπίρας έχει συνδεθεί με τις υψηλές θερμοκρασίες.

«Ευελπιστούμε πως το καλοκαίρι θα προσεγγίσουμε τα περσινά επίπεδα» υπογραμμίζει ο κ. Κουγιός.

Την ίδια στιγμή πάντως, που συνολικά η αγορά ζύθου δέχεται «πίεση», ο ζύθος χωρίς αλκοόλ αποτελεί εξαίρεση, καθώς συνεχίζει με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. «Αποτελεί τη μοναδική κατηγορία που ανεβαίνει συνεχώς και θεωρούμε πως η τάση αυτή θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια» σημειώνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ζυθοποιών.

Μολονότι το μερίδιό της επί των συνολικών πωλήσεων, όπως τουλάχιστον προκύπτει από την εικόνα στα σούπερ μάρκετ, είναι ακόμα χαμηλό, οι προοπτικές ανάπτυξης που παρουσιάζει ο ζύθος χωρίς αλκοόλ – με δεδομένη και τη διεθνή τάση για κατανάλωση πιο υγιεινών προϊόντων- είναι υψηλές. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως οι επιχειρήσεις του κλάδου, ακόμη και οι μικρότερες ζυθοποιίες πλέον, επενδύουν στα προϊόντα χωρίς αλκοόλ, επιχειρώντας να προσεγγίσουν τις νέες συνήθειες των καταναλωτών.

Χάρη στη βελτίωση της ποιότητας και της γεύσης, αλλά και εξαιτίας μιας ευρύτερης καταναλωτικής στροφής σε πιο υγιεινές συνήθειες, κυρίως από τις νεότερες γενιές, οι προοπτικές στην συγκεκριμένη κατηγορία είναι ισχυρές.

Κι αυτό γιατί στην Ελλάδα το μερίδιο αγοράς παραμένει χαμηλό σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές αγορές, παρότι οι ποσότητες έχουν τετραπλασιαστεί συγκριτικά με το 2015, όταν και ξεκίνησε το άνοιγμα της κατηγορίας με το λανσάρισμα της Amstel Free από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία.

Μια διαφορετική άποψη εκφράζει ο κύριος Σοφοκλής Παναγιώτου, ο συνιδιοκτήτης της ζυθοποιίας Septem και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ζυθοποιών, ο οποίος αναφέρει ότι ο ζύθος χωρίς αλκοόλ είναι μια αγορά που ανεβαίνει και θα συνεχίσει να ανεβαίνει, γιατί υπάρχει μια τεράστια εκστρατεία κατά του αλκοόλ αυτή τη στιγμή πανευρωπαϊκά.

«Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποιος διαχωρισμός, δηλαδή έχουμε φύγει από το μότο της “λελογισμένης κατανάλωσης αλκοόλ” και έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, της “μη κατανάλωσης”, το οποίο κατά τη γνώμη μου είναι λάθος, γιατί άλλο είναι να μιλάμε για ένα απόσταγμα κι άλλο να μιλάμε για προϊόντα ζύμωσης, όπως το κρασί και η μπίρα, τα οποία κατά βάση έχουν πολύ χαμηλότερο αλκοόλ. Το πρόβλημα είναι πως δεν πάμε να “φάμε” μερίδιο από άλλα μη αλκοολούχα προϊόντα, όπως τα αναψυκτικά, απλά αναπληρώνουμε τις απώλειες που θα έχει ο ζύθος με αλκοόλ. Δυστυχώς νιώθω ότι θα μικρύνει σταδιακά η αγορά ζύθου με αλκοόλ εξαιτίας όλων αυτών περιορισμών», σημειώνει.

Σήμερα, στην ελληνική αγορά διατίθενται πάνω από είκοσι ετικέτες χωρίς ή με λίγο αλκοόλ όπως: Άλφα Χωρίς, Amstel Free, Amstel Radler Λεμόνι, Heineken 0.0%, ΦΙΞ Άνευ, ΦΙΞ Άνευ Λεμόνι, ΦΙΞ Άνευ Σαγκουίνι, ΕΖΑ Alcohol Free, PILS HELLAS 0,0%, ΒΕΡΓΙΝΑ Alcohol Free, Buckler Alcohol Free, Becks Alcohol Free, Stella Artois Alcohol Free 0.0%, Clausthaler 0.0%, Warsteiner Fresh Alcohol Free, Corona Cero 0.0, Craft Χωρίς Αλκοόλ κ.ά., καθώς όλες οι μεγάλες και οι μεσαίες ζυθοποιίες —πολυεθνικές και ελληνικές— όπως και οι εισαγωγείς, έχουν μπει δυναμικά στην κατηγορία, ενώ αρκετές είναι και οι μικροζυθοποιίες οι οποίες έχουν αρχίσει να πράττουν το ίδιο, όπως η Ικαριώτισσα, η κρητική Lafkas Brewery και η Septem μέσω της ζυθοποιίας Έλιξις, την οποία εξαγόρασε το 2023.

Όσον αφορά τα μερίδια, το brand της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας (όμιλος Carlsberg) έχει μακράν τη μεγαλύτερη απήχηση, ενώ στη δεύτερη θέση ακολουθεί η Amstel Free της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας (όμιλος Heineken).

«Το πρώτο δίμηνο της φετινής χρονιάς ήταν πολύ δύσκολο, ενώ και η πασχαλινή περίοδος δεν πήγε όπως την αναμέναμε όλοι. Πιστεύω ότι συνολικά η αγορά είναι κάτω, γύρω στο 5%-8%», επισημαίνει ο κύριος Παναγιώτου, κληθείς να σχολιάσει τη φετινή πορεία της.

«Η πληθωριστική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά την τσέπη του καταναλωτή και όλα εξαρτώνται από τον τουρισμό», συνεχίζει ο κύριος Παναγιώτου, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η αγορά της ζύθου κινήθηκε πτωτικά ακόμη και το Πάσχα, ενώ συμπληρώνει ότι σημαντικό ρόλο παίζει και ο παράγοντας των καιρικών συνθηκών. «Σε σχέση με την περσινή χρονιά, που είχαμε παρατεταμένη καλοκαιρία ακόμη και τους χειμερινούς μήνες, φέτος ο άστατος καιρός επηρέασε πάρα πολύ τις εξόδους. Πιστεύω με την αλλαγή του καιρού και οι καταναλώσεις θα ανακάμψουν και η αγορά θα επανέλθει», τονίζει.

Οριακά αρνητικό πρόσημο κατέγραψε η αγορά ζύθου και στο ράφι των σούπερ-μάρκετ τον Απρίλιο, ειδικά τις δύο εβδομάδες πριν από το Πάσχα, επισημαίνει ο Άγγελος Καρακυριάκος, Financial Advisor και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ζυθοποιίας Αταλάντης (ΕΖΑ), παρότι οι ζυθοποιίες δεν έχουν κάνει ανατιμήσεις στους βασικούς κωδικούς, όπως αναφέρει.

Πιστεύω πως ο ζύθος χωρίς αλκοόλ είναι απλώς μια επιλογή στο μπάρ ή μια λύση ανάγκης για αρκετούς καταναλωτές και τεχνητή τάση από τις μεγάλες εταιρίες για το χαμένο έδαφος. Δεν πιστεύω πως έχει δυναμική ούτε πως θα αποκτήσει φανατικό κοινό. Ευτυχώς, το κίνημα της χειροποίητης ζυθοποίησης βοήθησε και εδώ τον κλάδο μέσω του πειραματισμού και την κυκλοφορία ζύθων χωρίς αλκοόλ με χαρακτήρα, γεύση και άρωμα.

Κλείνοντας, με μια δόση χιούμορ και όχι και τόσο πολιτικά ορθό τρόπο, θυμάμαι μια ατάκα που άκουγα από τους παλιούς στα μπαρ…«Το να πίνεις ζύθο χωρίς αλκόολ, είναι σαν να ακούς πορνό στο ραδιόφωνο»….