Γυναίκες και μπίρα – Παρελθόν, παρόν και μέλλον

Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας η 8η Μαρτίου, ευκαιρία για ένα μικρό αφιέρωμα στην παράλληλη πορεία του γυναικείου φύλου με το αγαπημένο μας ποτό, την μπίρα. Εάν είσαι της άποψης πως «η μπίρα είναι ανδρική υπόθεση», λυπάμαι μικρέ, εκκολαπτόμενε φαλλοκράτη, αλλά θα σε απογοητεύσω. Οι γυναίκες διαδραμάτισαν σε όλη την διάρκεια της πρώιμης και σύγχρονης ιστορίας κομβικότατο ρόλο σε όλα τα στάδια παραγωγής, προώθησης και κατανάλωσης της μπίρας. Αυτή βέβαια είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη, μιας και αύτη η πορεία συνοδεύτηκε από αιώνες καταπίεσης, κοινωνικής ισοπέδωσης, σεξισμού, μέχρι και κυνηγιού μαγισσών (ναι, κυριολεκτικά).

Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Παρότι η επικρατούσα άποψη είναι πως πρώιμες εκδοχές της μπίρας δημιουργήθηκαν από τους Σουμέριους στην Μεσοποταμία χονδρικά κατά το 2.000-1.800 π.Χ., υπάρχουν ενδείξεις πως ποτά που προέκυψαν από ζύμωση δημιουργήθηκαν μέχρι και σε χρονολογίες που φτάνουν το 10.000 π.Χ. Οι ρόλοι σε εκείνες τις εποχές ήταν συγκεκριμένοι: οι άνδρες πήγαιναν για κυνήγι και οι γυναίκες ετοίμαζαν το φαγητό. Όπως όλοι γνωρίζετε, Μαμούθ ξεροσφύρι δεν κατεβαίνει, οπότε η εφευρετικότητα της γυναίκας έφερε και τη γέννηση των πρώτων αλκοολούχων ποτών. Παρόμοια κατάσταση επικράτησε και στους επόμενους αιώνες με επέκταση από την Σουμερία προς την γειτονική Αίγυπτο, όπου η παραγωγή μπίρας συνέχισε να αποτελεί μέρος από τις μαγειρικές υποχρεώσεις της γυναίκας. Ουσιαστικά, γινόταν παράλληλα με την δημιουργία ψωμιού όπου και συνήθως χρησιμοποιούνταν η ίδια ζύμη. Η συγκεκριμένη ασχολία θεωρούνταν μάλιστα ιδιαίτερα σημαντική κάτι που αποδεικνύει το γεγονός πως υπήρχαν συγκεκριμένες θεότητες που «προστάτευαν» τη διαδικασία, με πιο γνωστές τις Ninkasi, Tenenet και Siris. Και ναι, guess what, ήταν όλες γένους θηλυκού.

Ερχόμενοι στις μετά Χριστού περιόδους, δεν άλλαξαν πολλά. Η δημιουργία μπίρας ήταν κατεξοχήν καθήκον της γυναίκας και γινόταν ακόμα σε «σπιτικό» επίπεδο, όσες γυναίκες μάλιστα ασχολούνταν με αυτό είχαν αποκτήσει τον χαρακτηρισμό Brewsters ή Ale-Wives. Έφτιαχναν μπίρα κυρίως για την οικογένεια τους και πουλούσαν ένα μικρό περίσσευμα για να βγάλουν τα έξοδα του σπιτιού. Όταν όμως κατά τον 16^ο αιώνα ανακαλύφθηκε η ευεργετική ιδιότητα του λυκίσκου στην μπίρα (μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν ένα μείγμα από βότανα), η παραγωγή της έγινε ακριβό σπορ και οι Brewsters με τα πενιχρά έσοδα προφανώς δεν μπορούσαν να το ακολουθήσουν. Σιγά σιγά η ζυθοποίηση άρχισε να παίρνει βιομηχανικό χαρακτήρα, τα δεδομένα άλλαξαν άρδην και δυστυχώς ο ρόλος της γυναίκας στην ευρύτερη διαδικασία περιορίστηκε στο να σερβίρει μεθυσμένους στις μεσαιωνικές ταβέρνες. Ακόμα χειρότερα, πολλές γυναίκες που είχαν τότε την ατυχία να διαπρέπουν στην ζυθοποίηση χαρακτηρίστηκαν μάγισσες, με την γνωστή κατάληξη…

Όσο λοιπόν εξελισσόταν η βιομηχανοποίηση στα ζυθοποιεία, τόσο οι γυναίκες έμεναν στο παρασκήνιο. Φτάνοντας στις σύγχρονες περιόδους, η έξαρση του καπιταλισμού κατά τον προηγούμενο αιώνα θα έκανε κάποιο αθώο μυαλό να πιστέψει ότι η κατάσταση βελτιώθηκε, πλέον δεν καίμε μάγισσες σε πασσάλους…

…και φυσικά θα έκανε λάθος. Μπορεί η Ιερά Εξέταση να μην υφίσταται πλέον, η ουσία που δεν είναι άλλη από την πλήρη ισοπέδωση χαρακτήρα όμως, εν μέρει διατηρήθηκε. Κατά την έξαρση των μεγάλων ζυθοποιείων από τα ‘50s – ‘60s και έπειτα, οι διαφημιστικές καμπάνιες τους είχαν σχεδόν πάντα κοινό παρονομαστή: η μπίρα αφορά τον άνδρα, οι γυναίκες είναι απλά ένα μέσο σερβιρίσματος, προώθησης ή στυγνού σεξισμού. Υπερβάλω; Πάρτε μια ιδέα από διαφημίσεις σαν αυτή

ή αύτη

που προέρχονται από διαφορετικές δεκαετίες και βγάλτε τα συμπεράσματα σας. Ευτυχώς πλέον γίνονται κινήσεις (ερχόμενες κατά βάση από το craft κίνημα) για την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων και οι γυναίκες επιστρέφουν με γοργούς ρυθμούς όπως οφείλουν σε ζυθοποιεία, pub και bar. Δεν εννοώ φυσικά ότι αποκλείεται να βρείτε κάποια μπίρα με όνομα Hot Blonde Ale ή Big Boobz Stout, αλλά τουλάχιστον πια είναι οι εξαιρέσεις. Κάποιες πρωτοβουλίες προς την ορθή κατεύθυνση είναι πως έχουν μπει αυστηρές προϋποθέσεις για την καταπολέμηση του σεξισμού από την Αμερικάνικη Ένωση Ζυθοποιών (περισσότερα εδώ) στην περίπτωση που κάποιο ζυθοποιείο επιθυμεί να γίνει μέλος του, αλλά και η Pink Boots Society που δημιουργήθηκε με σκοπό να παρέχει κάθε είδους βοήθεια στις γυναίκες του χώρου.

Photo from standard.co.uk

Εάν δεν έχετε πειστεί ακόμα πως η γυναίκα έχει ισότιμη θέση στην μπίρα δίπλα στον ανδρικό πληθυσμό, θα σας παραθέσω και λίγα επιστημονικά δεδομένα: από έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς όπως αυτή, έχει αποδειχθεί πως οι γυναίκες διαθέτουν 16,2 εκατομμύρια κύτταρα στις οσφρητικές περιοχές του εγκεφάλου τους, εν αντιθέσει με τους άνδρες που διαθέτουν μόλις 9,2 εκατομμύρια. Με απλά ελληνικά, οι γυναίκες έχουν πιο ανεπτυγμένη αίσθηση όσφρησης, με ό,τι συνεπάγεται φυσικά αυτό για την εκτίμηση μιας μπίρας ή του οποιοδήποτε άλλου ποτού (η μισή απόλαυση της μπίρας είναι το άρωμα της εξάλλου).

Στην σύγχρονη κοινωνία λοιπόν, οι γυναίκες διοικούν και δουλεύουν σε ζυθοποιεία, γράφουν για την μπίρα, απολαμβάνουν την μπίρα. Στατιστικά την ώρα που γράφεται το παρόν κείμενο, 1 στα 3 άτομα που πίνουν μπίρα είναι γυναίκες, σίγουρα αύξηση σε σχέση με το παρελθόν. Έχοντας πλέον τις σωστές βάσεις να αντιμετωπιστεί ως ισότιμη, η γυναίκα έχει πλήρως ενεργό ρόλο στον χώρο, κάτι που είναι προφανώς προς όφελος όλων.