Οδήγηση και αλκοόλ: γιατί (πλέον) δεν πίνω ποτέ όταν οδηγώ.

Όταν έρχεται η στιγμή, επιλέγω πάντα ένα από τα δύο: το ποτό, ή την οδήγηση.

Απαραίτητο disclaimer για τούτο το ξεκάθαρα προσωπικό κείμενο: δεν έχω πάρει ούτε δεκάρα για να το γράψω -και ίσως πολύ κακώς, θα πρόσθετα! Κι αυτό γιατί οι κρατικές καμπάνιες ευαισθητοποίησης της κοινωνίας αποτελούν έναν από τους τρόπους που μπορούν να μειώσουν τα τροχαία ατυχήματα , ειδικά εκείνα που προκαλούνται από οδηγούς υπό την επήρεια αλκοόλ – πάντοτε βέβαια συνδυαστικά με άλλα μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, εγώ εδώ και μερικά χρόνια έχω πάψει να τα συνδυάζω, ακόμη και σε περιστάσεις όπου παλαιότερα μπορεί να σκεφτόμουν «Έλα μωρέ, ένα ποτό ήπια». Οδήγηση και αλκοόλ δεν ταιριάζουν· κλωτσάνε.

Οδήγηση και αλκοόλ: μια επικίνδυνη σχέση

Λογικό, θα πει κανείς. Μεγαλώνοντας, «βάζουμε μυαλό», σκεφτόμαστε περισσότερο τις συνέπειες των πράξεών μας και τον αντίκτυπό τους, τόσο στο κοινωνικό σύνολο όσο και στο άμεσο περιβάλλον μας. Παρ’ όλα αυτά, αμφιβάλλω αν οι πάνω από 30.000 συμπολίτες μας στους οποίους βεβαιώθηκαν παραβάσεις για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ μέσα στο 2024 (στοιχεία ΕΛ.ΑΣ.), είχαν ηλικία που να «δικαιολογεί» το απερίσκεπτο της πράξης τους. Και σκεφτείτε πόσοι ακόμη το έκαναν, πόσοι ακόμη συνδύασαν οδήγηση και αλκοόλ -μερικοί εκ των οποίων, τη στιγμή που γράφονται ετούτες οι αράδες, είναι σίγουρο πως δε θα μπορούν να τις διαβάσουν.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τα τροχαία ατυχήματα το 2023 έφτασαν τα 10.553, εκ των οποίων τα 610 ήταν θανατηφόρα, αφήνοντας πίσω τους 646 νεκρούς και 659 βαριά τραυματίες. Δεν υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες για αυτά τα νούμερα. Από τη δική μου σκοπιά, καταλήγω πως 646 συμπολίτες μας δεν θα έχουν ξανά την ευκαιρία να απολαύσουν ένα ποτό. Κάποιοι από αυτούς το έκαναν λίγες στιγμές πριν πιάσουν το τιμόνι –ή πριν επιβιβαστούν σε όχημα με οδηγό υπό την επήρεια.

Εκτός λοιπόν από τα προφανή, κι επειδή προσωπικά ασχολούμαι με τα ποτά, δεν είναι κρίμα να μην έχουν ξανά την ευκαιρία να απολαύσουν ένα ουίσκι από το Islay της Σκοτίας, μια τεκίλα από το Μεξικό, μια μπίρα από ελληνική μικροζυθοποιία, ένα ποτήρι κρασί από κάποιο οινοποιείο της χώρας, ή ένα φινετσάτο κονιάκ –και μάλιστα, να τα μοιραστούν με όσους αγαπούν, δημιουργώντας στιγμές ανεξίτηλες στον χρόνο; Προφανώς, υπάρχουν άλλα, πολύ σοβαρότερα πράγματα που θα χάσουν, αλλά ξαναλέω, εγώ με τα ποτά ασχολούμαι.

Λύσεις υπάρχουν. Κάποιες από αυτές τις εφαρμόζω κι εγώ πια, κάθε φορά που αποφασίζω να βγω για ποτό. Πρώτα απ’ όλα, χρησιμοποιώ τα μέσα μαζικής μεταφοράς πολύ πιο συχνά. Λεωφορεία και μετρό είναι η βασική μου επιλογή —με πηγαίνουν και με φέρνουν από τον προορισμό μου οικονομικά και με ασφάλεια. Μπορεί να μην απολαμβάνω την άνεση του δικού μου οχήματος, αλλά σίγουρα αποφεύγω το άγχος της κίνησης, της στάθμευσης, και τους κινδύνους της επιστροφής.

Έλεγχοι, όχι μόνο καμπάνιες

Όσο σημαντικές όμως κι αν είναι οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης και η ατομική ευθύνη, δυστυχώς δεν αρκούν από μόνες τους. Χρειάζεται και η συστηματική παρουσία των ελεγκτικών μηχανισμών —όχι μόνο στους κεντρικούς δρόμους των πόλεων, αλλά, πιο σημαντικά ίσως, και στα προάστια, στα χωριά, στους επαρχιακούς δρόμους.

Η επιβολή προστίμων, η αφαίρεση διπλωμάτων και, κυρίως, η ορατή πιθανότητα ελέγχου λειτουργούν αποτρεπτικά. Όταν άλλωστε γνωρίζεις πως θα ελεγχθείς και θα τιμωρηθείς, έχεις έναν επιπλέον λόγο να σκεφτείς αν θα πιεις πριν οδηγήσεις.

Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν έχει εμπεδωθεί ακόμη η νοοτροπία χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς —κυρίως λόγω της ανεπάρκειάς τους, αλλά ίσως και εξαιτίας μιας βαθιά ριζωμένης συνήθειας: να θέλουμε να πηγαίνουμε παντού με το όχημά μας και, ει δυνατόν, να το παρκάρουμε ακριβώς έξω από τον προορισμό μας. Δεν θέλουμε να περπατήσουμε ούτε μέχρι την επόμενη γωνία —εξ ου και ο τεράστιος αριθμός παραβάσεων για παράνομη στάθμευση. Επιπλέον, δεν είναι λίγοι αυτοί που θέλουν να επιδεικνύουν το όχημά τους, ως ένδειξη ενός φθηνού νεοπλουτισμού. Προσωπικά, αν ήμουν πραγματικά πλούσιος, δεν θα ήθελα να οδηγήσω ποτέ ξανά μέσα στην πόλη· θα είχα σίγουρα έναν σοφέρ.

Τα μέσα μαζικής μεταφοράς ως μέρος της λύσης

Σχετικά με τα ΜΜΜ, από τότε που υιοθετήθηκαν οι υπηρεσίες τηλεματικής, μπορώ να προγραμματίζω ακόμη καλύτερα τα ραντεβού μου για ποτό και τις συναντήσεις μου εν γένει. Η πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο με έχει βοηθήσει να εμπιστευτώ περισσότερο τις δημόσιες συγκοινωνίες.

Θέλουν ακόμη «δουλειά» τα μέσα μαζικής μεταφοράς; Σαφέστατα. Υπάρχει κανείς που να διαφωνεί; Χρειαζόμαστε περισσότερα –και πιο σύγχρονα– οχήματα, προσβάσιμα και συμπεριληπτικά για όλους τους συμπολίτες μας. Χρειαζόμαστε επίσης πυκνότερα και πιο τακτικά δρομολόγια, με καλύτερη κάλυψη περιοχών και προαστίων. Και, βεβαίως, απαιτείται αποτελεσματικότερη συγκοινωνιακή διαχείριση, ώστε τα μέσα να κινούνται με ταχύτητα και συνέπεια.

Έγραψα μήπως ότι και τα ωράριά τους οφείλουν να διευρυνθούν; Αν όχι, το κάνω τώρα. Θεωρώ εκ των ων ουκ άνευ πως πρέπει να κινούνται και μετά τα μεσάνυχτα. Δεν είναι δυνατόν μια σύγχρονη μητρόπολη να σβήνει τις γραμμές της δημόσιας συγκοινωνίας τη στιγμή που η διασκέδαση -αλλά και η ανάγκη για ασφαλή μετακίνηση- μόλις ξεκινά για χιλιάδες ανθρώπους.

Και κάπως έτσι παρατηρούμε το εξής παράδοξο: η κίνηση στους δρόμους αυξάνεται τις ημέρες και ώρες που βγαίνει περισσότερος κόσμος —ενώ, θεωρητικά, θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου θεωρούνται ώρες αιχμής, όπως ένα πρωινό καθημερινής, αφού δυστυχώς, η πλειονότητα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το προσωπικό της όχημα για τη βραδινή έξοδο, αντί να επιλέγει εναλλακτικά μέσα μετακίνησης.

Σαφέστατα, τα ταξί μπορούν επίσης να αποτελέσουν μέρος της λύσης. Είναι πιο γρήγορα, πιο ασφαλή και σαφώς πιο άνετα —αν και, βέβαια, κοστίζουν περισσότερο. Πάνε πια χρόνια από τότε που βγαίναμε στον δρόμο και περιμέναμε να σταματήσει κάποιο παλιό και συχνά βρώμικο ταξί. Σήμερα, με τη βοήθεια εφαρμογών στο κινητό, μπορούμε να βρούμε, να επιλέξουμε και να καλέσουμε ταξί άμεσα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων το κόστος της διαδρομής. Και μάλιστα, χωρίς να χρειάζεται να έχουμε μετρητά —μια απλή χρέωση στην κάρτα μας αρκεί.

Carpooling και η υπευθυνότητα της επιλογής να μην πιείς

Επιπροσθέτως, προκειμένου να αποφευχθεί η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, υπάρχει πάντα η γνωστή και δοκιμασμένη λύση του carpooling. Σε μια παρέα που μοιράζεται το ίδιο όχημα, ένας αναλαμβάνει να μείνει νηφάλιος για να οδηγήσει στην επιστροφή. Και αν η παρέα είναι δεμένη και βγαίνει συχνά έξω, μπορεί να μοιράζεται αυτή την ευθύνη εκ περιτροπής —όπως ακριβώς κάνει και με τον λογαριασμό! Δεν έγινε δα και κάτι τρομερό αν ένα βράδυ κάποιος δεν πιει καθόλου. Ειδικά σήμερα, που η κατανάλωση μη αλκοολούχων ποτών έχει απενοχοποιηθεί πλήρως και οι επιλογές σε μη-αλκοολούχα ποτά και κοκτέιλ έχουν αυξηθεί.

Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως οι ικανότητες ή η ανοχή του στο αλκοόλ υπερτερούν σε σχέση με άλλους οδηγούς —και υπό προϋποθέσεις, ίσως να το δεχτώ. Όμως, αντικειμενικά και επιστημονικά μιλώντας, ακόμη και ένα μόνο ποτό έχει αρνητικές επιπτώσεις σε βασικές λειτουργίες που σχετίζονται με την οδήγηση.

Το αλκοόλ μειώνει τα αντανακλαστικά, θολώνει την κρίση, αλλοιώνει την αντίληψη του χώρου και του χρόνου και περιορίζει την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε κινδύνους. Επηρεάζει ακόμη και την αξιολόγηση της δικής μας οδηγικής συμπεριφοράς —ίσως το πιο επικίνδυνο απ’ όλα. Με απλά λόγια: από το πρώτο κιόλας ποτό, η ικανότητά μας να οδηγούμε σωστά έχει ήδη μειωθεί.

Οδήγηση και αλκοόλ: η μοναδική επιλογή

Δυστυχώς, έπρεπε να περάσουν είκοσι χρόνια για να συνειδητοποιήσω όλα τα παραπάνω προφανή. Λυπάμαι που έπαιξα με την τύχη μου και με την τύχη των άλλων, πιάνοντας τιμόνι έπειτα από κατανάλωση αλκοόλ, ακόμη κι αν δεν είχα ποτέ μέχρι σήμερα κάποιο ατύχημα. Δεν χρειάζεται άλλωστε να συμβεί κάποιο ατύχημα για να αλλάξουμε. Δεν χρειάζεται να χάσουμε κάποιον δικό μας ή να μετανιώσουμε για κάτι που δεν γυρίζει πίσω. Χρειάζεται απλώς να παραδεχτούμε πως η απόλαυση ενός ποτού και η ευθύνη της οδήγησης είναι δύο εμπειρίες που δεν πρέπει —και δεν έχουν το δικαίωμα— να συνυπάρχουν.

Το να πίνεις και να μην οδηγείς δεν είναι θυσία. Είναι στάση. Είναι μια ήσυχη, καθημερινή επιλογή υπέρ της ζωής -της δικής σου και των άλλων.

Και για μένα, πια, είναι η μόνη επιλογή.