Tom Collins: Ένα μεγάλο καλαμπούρι των μπαρ

Αυτή είναι η αληθινή ιστορία του Tom Collins, ενός κοκτέιλ που αγαπήθηκε μέσα από την απλότητά του… και όχι μόνο! 

Προς Θεού, δεν εννοώ πως είναι αστείο το κοκτέιλ αυτό καθαυτό. Μπορεί να είναι απλό στην παρασκευή, με υλικά που όταν πρωτοφτιάχτηκε έβρισκε κανείς —και βρίσκει ακόμα— οπουδήποτε, αλλά είναι νοστιμότατο και έχει γράψει και χιλιόμετρα σε άπειρες μπάρες του κόσμου. Επί χρόνια μάλιστα υπήρξε αγαπημένο και του αθηναϊκού κοινού, περασμένων δεκαετιών. Παρ΄όλα αυτά, αν αναμοχλεύσουμε τις ρίζες και την ιστορία του Tom Collins θα βρούμε μύθους και καλαμπούρια, που δείχνουν, αν μη τι άλλο, πως οι πρόγονοί μας στα μπαρ… είχαν χιούμορ.

Ο John και ο Tom 

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα κλασικά κοκτέιλ, έτσι και στην περίπτωση του πρωταγωνιστή του παρόντος κειμένου, δεν είμαστε βέβαιοι για την ακριβή προέλευσή του, πότε πρωτοδημιουργήθηκε και από ποιον. Πάντως οι περισσότερες ιστορίες συνηγορούν στο ότι το λονδρέζικο ξενοδοχείο Limmer’s στο Mayfair, υπήρξε το σημείο που πρωτοανακατεύτηκε, κάπου μέσα στον 19ο αιώνα. Το Limmer’s εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τον δανδή Rees Howell Gronow, υπήρξε «το πιο βρώμικο ξενοδοχείο του Λονδίνου»· το μπαρ του, παρ’ όλα αυτά, υπήρξε στέκι για τύπους σαν και του λόγου του, αλλά και για την τότε «καλή κοινωνία» της πόλης, και ακόμη πιο βέβαιο είναι πως υπήρξε διάσημο από το 1814 για τα gin punch του.

Εκεί λοιπόν εργαζόταν ως επικεφαλής σερβιτόρος κάποιος John Collins, ο οποίος δημιούργησε κάποια στιγμή μια παραλλαγή του gin punch, στην οποία έδωσε το όνομά του. Την έφτιαξε με ολλανδικό τζιν (genever) —αυτό ήταν στη μόδα στις αρχές του 19ου αιώνα—, χυμό λεμονιού, ζάχαρη και σόδα. Κάποια στιγμή όμως στα μέσα του αιώνα, το τζιν εξελίχθηκε και το τζιν τύπου Old Tom έγινε της μόδας. Έτσι, μέχρι την εποχή που ο Harry Johnson δημοσίευσε το Bartenders’ Manual, εν έτει 1882, υπήρχαν ήδη δύο κατοχυρωμένα κοκτέιλ, το John Collins με τζενίβερ και το Tom Collins με Old Tom. Μάλιστα η δημοφιλία του δεύτερου, έφερε το πρώτο να θεωρείται μια απλή παραλλαγή.

Το καλαμπούρι με τον Tom Collins

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού τώρα, τη δεκαετία του 1870, ξεκίνησε να διαδίδεται ένα καλαμπούρι στα μπαρ της Νέας Υόρκης και της Φιλαδέλφεια, μια φάρσα που απέκτησε ευρεία διάσταση. Το καλαμπούρι ξεκινούσε όταν ένας θαμώνας κάποιου μπαρ πήγαινε σε κάποιον άλλο και έλεγε ότι ένας τύπος ονόματι Tom Collins, τον βρίζει και τον κακολογεί. Του υποδείκνυε μάλιστα ένα γειτονικό μπαρ όπου δήθεν βρισκόταν. Αμέσως, ο ανυποψίαστος φίλος έφευγε από το μπαρ και έτρεχε προς αναζήτηση του «υποτιθέμενου» Tom Collins.

Φυσικά, δεν έβρισκαν κανέναν, όσο και να ρωτούσαν από δω κι από κει, τους έπαιρναν όμως χαμπάρι οι μπάρμαν, ειδικά μόλις ξεκίνησε να γιγαντώνεται το αστείο, οι οποίοι, όχι μόνο δεν αποκάλυπταν τη φάρσα, αλλά έφτιαχναν ένα συγκεκριμένο κοκτέιλ για όλους που την πατούσαν. Σε αυτό το κοκτέιλ, έδωσαν το όνομα Tom Collins. Δεν είναι σίγουρο αν ταυτίζονται κάπως οι δύο εκδοχές, η ευρωπαϊκή με την αμερικανική, κανείς δεν είναι σίγουρος, σε κάθε περίπτωση πάντως, και οι δύο γιγάντωσαν τη δημοφιλία του εν λόγω κοκτέιλ. Το καλαμπούρι δε, βοήθησε να γίνει και η μετάβαση, απο το John στο Tom Collins.

Το αποτύπωμά του ως κοκτέιλ

Σαφέστατα, το κοκτέιλ ξεπέρασε τόσο τις ευρωπαϊκές όσο και τις αμερικανικές του ρίζες και ανήλθε στα επίπεδα ενός θρύλου στη βραχεία λίστα των πιο αγαπημένων κλασικών κοκτέιλ όλης της υφηλίου. Το ποτό εμφανίστηκε σε εκατοντάδες εγχειρίδια για κοκτέιλ, παρασκευάστηκε για δεκαετίες σε μπαρ όλου του κόσμου, προσγειώθηκε σε μπάρες και πάσα, φερ φορζέ τραπέζια και ροτόντες, το φλέξαρε η Φέι Ντάναγουεϊ στο Chinatown του Πολάνσκι και το ανέφερε ο Ντε Νίρο στο Meet the Parents -προφανώς φιγουράρει και στο Mad Men, τι ερώτηση είναι αυτή; Στα των λογοτεχνικών, το έχουν τιμήσει σε έργα τους ο Μουρακάμι, ο Σιμενόν και ο Σάλιντζερ στον Φύλακα στη Σίκαλη. Θέλετε κι άλλα ;

Η Faye Dunaway απολαμβάνοντας ένα Tom Collins στο Chinatown

Εννοείται βέβαια, πως σημαντικότερο claim to fame για το εν λόγω ποτό είναι η ονοματοδοσία ολόκληρου ποτηριού· εδώ και αρκετές δεκαετίες, το ψηλό, μεγάλης χωρητικότητας ποτήρι, αποκαλείται σκέτο Collins, διαχωρίζοντας τη θέση του από τη διαμάχη μεταξύ John και Tom.

Διαφορές Tom Collins με Gin Fizz

Εκ πρώτης, φαίνονται ίδια: κοκτέιλ με τζιν/λεμόνι/ζάχαρη/σόδα σε ψηλό ποτήρι. Έχουν όμως αρκετές διαφορές. Η πιο σημαντική, είναι ότι το Tom Collins δε θέλει χτύπημα με πάγο, αλλά παρασκευάζεται απευθείας στο ποτήρι και ότι χρησιμοποιεί σημαντικά μεγαλύτερη ποσότητα σόδας, από ό,τι το Gin Fizz. Επειδή ακριβώς δε χτυπιέται με πάγο, το ποτό είναι ζεστό, άρα, πρέπει να σερβίρεται με πάγο και σε πιο μεγάλο ποτήρι. Επίσης, όπως επισημαίνει και ο γνωστός ιστορικός, David Wondrich, το Tom Collins καθώς περνά η ώρα, κρυώνει περισσότερο και νερώνει ελαφρώς, οπότε δεν προορίζεται για γρήγορη κατανάλωση. Τέλος, είναι πολύ συχνό φαινόμενο να χρησιμοποιείται ασπράδι αυγού στο Gin Fizz, για να φτιάξει αφρό, κάτι που φυσικά δεν ισχύει στο Tom Collins.

Σήμερα λίγοι παραγγέλνουν ή μπαίνουν στη διαδικασία να φτιάξουν ένα Tom Collins. Δεν γνωρίζω τον λόγο, αλλά όπως και το ξαδερφάκι του, το Gin Fizz, για κάποιο λόγο έχουν θεωρηθεί παρωχημένα, ενώ αντίστοιχα, για παράδειγμα, το Old-Fashioned αποθεώνεται ως κλασικό! Επίσης, έχει καθιερωθεί και η έκφραση, στον αγγλοσαξονικό κόσμο, το Tom Collins ως κάτι που αναφέρεται σε μια φάρσα, μια τρολιά, θα λέγαμε σήμερα. Οπότε, μπορείτε πάντα να μην το πιείτε, αλλά να (το) λουστείτε!

Tom Collins – συνταγή

Συστατικά: δείτε πιο κάτω

Διαδικασία: Τοποθετήστε όλα τα υλικά, εκτός της σόδας, σε ένα ψηλό, μεγάλης χωρητικότητας, τύπου Collins, ποτήρι και ανακατέψτε. Προσθέστε σόδα και τέλος, τον πάγο, ο οποίος θα ανακατέψει από μόνος του το ποτό περαιτέρω. Γαρνίρετε με μια σφήνα λεμονιού.